We worden in de
openbare ruimte continu gebombardeerd met teksten, logo's, symbolen en
afbeeldingen. Sommige dienen het algemeen belang (verkeersborden, wegwijzers),
andere zijn puur commercieel. (Drink Coca-Cola). Voor al deze uitingen geldt de ideale combinatie: de boodschap
moet duidelijk en wervend zijn, ontwerp en typografie aantrekkelijk en/of
opvallend. Dat gaat niet altijd goed.
Ontspoord
Het heeft even
geduurd en het mocht wat kosten (ruwe schatting zo'n drie miljard), maar de Amsterdamse
Noord-Zuid metrolijn is alweer meer dan een jaar in gebruik. Zelf maak ik er
regelmatig gebruik van en moet eerlijk zeggen: het is een mooie en supersnelle
verbinding. Toch viel mij recentelijk iets op: de bewegwijzering is op zijn
zachtst gezegd merkwaardig te noemen. Ik stap uit bij station CS, op weg naar
de trein en bestudeer op het perron aandachtig onderstaand bord.
Wat of wie is
hier ontspoord? Voor een stad die zichzelf luidruchtig afficheert als een
gastvrije internationale topbestemming is dit een ratjetoe qua taalgebruik.
Over de hele wereld zijn borden in de metrostations van de hoofdsteden
tweetalig. In Moskou, Tokio, Mexico-City en zelfs het francofiele Parijs staat
de belangrijkste informatie naast de lokale taal ook in het Engels. Zo niet in
Amsterdam. We zien hier een belangrijke aanduiding "uitgang" alleen
in het Nederlands. Is de toevoeging "IJ-zijde" voor niet-Amsterdammers al een
uitdaging, voor buitenlanders zal dit al helemaal een uiterst bizarre
lettercombinatie lijken. Ook "trein" is lekker oud-Hollands, maar een
buitenlander met enige basiskennis van Engels en Frans zou hier nog chocola van
kunnen maken. "Bus" is ook redelijk internationaal. Maar plotseling
schakelen we over op het Engels en heet het aloude pontje over het IJ
"ferry". Graag was ik
aanwezig geweest bij de vergadering van het ontwerpbureau dat de bewegwijzering
van deze prestigieuze lijn mocht uitvoeren. Ik kan me niet voorstellen dat er
niet iemand geroepen heeft dat ferry een
vreemde linguïstieke eend in de bijt is. Zeker als je net hebt besloten alles lekker puh in het Nederlands te doen. Toch heeft iemand dit erdoor gedrukt. Reuze benieuwd naar de argumenten. Ook hier kan ik mijn
Photoshop-gefröbel niet bedwingen, zie hieronder de consequent Nederlandse
versie. Dat zal ze leren, die toeristen!
KISS
De serie Mad Men gaf een mooi inkijkje in de
wereld van advertising van begin
jaren zestig en de eeuwige strijd tussen
opdrachtgever (The Client)) en
ontwerper (The Creative). Discussies
over de effectiviteit van lettertype, kleurstelling en tekst (payoff) blijven ook nu de
communicatiegoeroes bezighouden. Zij weten dat wij, het haastige consumentje,
nauwelijks hun boodschap waarnemen als we langsscheuren op de fiets of met de
auto. Een goed en snel leesbare boodschap is dus cruciaal. Toch verbaas ik mij
regelmatig over het uiteindelijke resultaat. Niet zelden lijkt een billboard op zo'n kaart die vroeger bij
de oogarts hing. ("Leest u maar even hardop van boven naar beneden de
vierde letter van links..")
Hoe het wel moet? KISS (Keep It Stupidly Simple). Elke copywriter en designer van elk
reclamebureau kent de klassiekers op dit gebied.
Ik begrijp de
uitdaging om telkens iets nieuws te verzinnen, maar ook Theater Carré heeft
wijselijk gekozen voor optimaal rendement.
Landschap met paal
Mijn generatie is
opgegroeid met een spannend en zeer romantisch beeld van Amerika. Roep tegen
een willekeurig passerende beebieboemer "Route 66!" en hij/zij maakt
waarschijnlijk meteen luchtgitaar-bewegingen en zingt hardop:
Well it winds from Chicago to LA
More than 2000 miles all the way
Get your kicks, on Route 66
Tevens treedt er
onmiddellijk een soort visueel Pavlov-effect in werking. We zien beelden van highways met aan weerzijden gigantische billboards van motels, hamburgertenten
en roadhouses.
Dit soort
decorstukken draagt bij aan het plezier van het reizen door dit gigantische
land, weet ik uit eigen ervaring. Echter, hier in het kleine, brave, iets
minder op keiharde commercie gerichte Nederland hebben wij ooit iets met elkaar
afgesproken. Namelijk dat ons
mooie landschap minder geschikt is voor dit soort kolossale
reclameboodschappen. Stel: ik wil iets heel hoogs en volumineus in mijn tuin
zetten. Bijvoorbeeld een met veel ledlampen verlicht standbeeld van twaalf
meter hoog van Gordon. Dat zou binnen no time verwijderd moeten worden wegens overtreding van diverse
schoonheidscommisie-oekazes. En terecht. Toch lijkt het of er steeds meer in-your-face americana ongehinderd langs
de rijkswegen verschijnt.
Ik kan mij niet
onttrekken aan de indruk dat sommige lokale besturen bezwijken voor de enorme
bedragen die exploitanten van deze monsterlijke reclamezuilen in de gemeentekas
storten in ruil voor zo'n concessie. Ik heb het nog niet ergens letterlijk
gelezen, maar ik vermoed dat de redenering van de wethouder in kwestie als
volgt gaat: "Ach, bij al dat asfalt en viaducten is een begrip als
"horizonvervuiling" niet meer aan de orde". De verrommeling van
het landschap en uitzicht langs snelwegen (met als grootste visuele horror de
A20 en A12 tussen Rotterdam en Utrecht) is iets waar klaarblijkelijk weinig
mensen moeite mee hebben. Maar ik wel. En de internationaal befaamde
landschapsarchitect Adriaan Geuze ook. Hij heeft al in een uitzending van
"Zomergasten" van 16/8/2015 overtuigend aangetoond dat wat betreft de
inrichting van de openbare ruimte (en daar horen de rijkswegen wel degelijk
bij) het hek compleet van de dam is. Maar hij en ik zijn Grachtengordel, dus we
moeten niet zeuren. Ik zeur dan ook niet. Ik zucht slechts als ik op de A1 bij
knooppunt Diemen zo'n helverlicht gedrocht zie opdoemen dat mij het uitzicht
op de wereldberoemde Hollandse luchten belemmert.
Landschap met herder en schapen door Salomon van Ruysdael
Landschap met paal door Gemeente Diemen
Om over die windturbines maar te zwijgen...
-------------------------------------------------
Met
dank aan Arie van Drongelen, Emilia van Heuven & Frits Rijksbaron
Comments
Post a Comment