EENZAME KERST

"Maar vertel nog eens, hoe is het dan allemaal begonnen? Misschien lang geleden, toen je nog een klein Martin-tje was?" Mijn therapeut, tevens mijn geliefde, weet inmiddels hoe laat het is: kwart voor Kerstmis, alle hens aan dek. Elk jaar heeft ze begin december te kampen met een partner die beweert langzaam maar zeker depressief te worden van gezellig verlichte winkelstraten, oliebollenkramen, Wham op de radio, agendastress in verband met diverse familiediners, tenenkrommende feelgood tv-reclames, lollige kerstgifjes via Whatsapp en de aankondiging van de muzikale lijdensweg die "Top 2000" heet. Hoewel mijn geval nauwelijks uniek te noemen is, wil ik zelf graag geloven dat ik eenzaam en alleen in dit helverlichte labyrint van kerstbomen rondstrompel, vertwijfeld op zoek naar de uitgang. Alle ellende op latere leeftijd wordt veroorzaakt door traumatische gebeurtenissen uit je jeugd, zo wil de hardnekkige mythe. Drank- en drugsmisbruik, het stelen van viltstiften bij de Hema, het bepotelen van verkeersregelaars, het hardop lachen in bioscopen bij zeer gevoelige scènes: allemaal de schuld van Freud.

 

"Maar ik weet dat je geen vervelende jeugd hebt gehad. En Kerstmis was bij jullie thuis toch juist heel leuk?" vraagt mijn therapeut.

"Klopt," antwoord ik, "maar het was ook heel verwarrend."

Ik kom uit een tamelijk links nest. Tijdens verkiezingen hing het befaamde PSP-affiche van blote vrouw-met-koe van van mijn moeder pontificaal naast het CPN-affiche van mijn vader.

Hoewel de kerk volgens Ma een "achterlijk instituut'" was en godsdienst voor Pa uiteraard  "opium voor het volk" werd er thuis uitbundig Kerst gevierd. Met een boom met echte brandende kaarsjes. Als voorzorg stond er een grote emmer water stand-by, wat ik juist weer heel verontrustend vond, maar niet verontrustend genoeg om mijn huidige kersttrauma te verklaren. Verder overal kerststukjes en een door mijn moeder geknutselde mobile van engeltjes die ronddraaiden op de warmte van de waxinelichtjes eronder.

"Mijn god, hoe heilig wil je het hebben!" roep ik vertwijfeld vanaf de sofa.

"Rustig maar! Wat je nu doet is met terugwerkende kracht je ingebeelde trauma optuigen met onschuldige herinneringen." 

Mmm, zit wat in. Dat mijn ouders, dwars tegen hun politieke en anti-religieuze overtuigingen in, toch voor mijn broertje en mij een ouderwetse kerstsfeer creëerden, is iets waar ik nog steeds zowel verbaasd als ontroerd over ben.

Er werden kerstliederen gezongen, begeleid door vader op gitaar en moeder op ukelele.

Er was kerstbrood en er werden sterretjes ontstoken. Alleen de context was mysterieus omdat mijn ouders dit feest, met de moed der wanhoop, probeerden te ontdoen van iedere christelijke betekenis. Het bijbelse verhaal dat bij Kerst hoort is daardoor voor mij nog steeds een chaotische en onsamenhangende collage, samengesteld uit de religieuze voorstellingen van Rembrandt en Caravaggio, maar ook uit de hilarisch blasfemische scènes uit Monty Python en de Sjef van Oekel-shows van Wim T. Schippers c.s. 

Rembrandt De heilige familie met engelen

Caravaggio De geboorte van Jezus

"Maar vind je niet dat je een beetje zwelgt in die 'eenzame Kerst' van jou?" Goede vraag.

(Over "Eenzame Kerst" gesproken, ik heb met mijn geliefde therapeut een uiterst banaal meningsverschil over André Hazes. Het klinkt onlogisch, maar het is raadzaam om in een relatie te bakkeleien over volstrekt onbelangrijke zaken. Zo voorkom je dat het een klef zooitje wordt. Bij ons zit het zo: ik ben van het kamp Johnny Jordaan, mijn therapeut/geliefde is van de Hazes-club.

Ik had Hazes in de ban gedaan omdat hij al in een vroeg stadium van zijn carrière door corpsballen en schorre studentenmeisjes werd omarmd. (Kon arme André natuurlijk niets aan doen). Mijn tragische held Johnny, die niet uit de kast durfde te komen, wist als geen ander de befaamde "Jordaan-snik" precies goed te doseren. Niet duimendik erbovenop, maar subtiel, daar waar nodig. Tot zover deze controverse, terug naar mijn sessie.)

Mijn therapeut liet mij op YouTube de officiële video zien van de befaamde Hazes tearjearker "Eenzame Kerst". Ik was, moet ik eerlijk toegeven, aangenaam verrast. Het clipje (de link staat onderaan) is curieus. Als je het nu ziet zou je bijna denken dat het bewust campy is gemaakt. Maar dat is niet het geval, bleek uit research. Het betreft een authentieke maar volstrekt afgeraffelde studio-opname van een artiest die nog niet doorgebroken is. Onze Dré heeft de techniek van het pleebekken totaal niet onder controle. Maar de regisseur heeft overduidelijk besloten dat het niet de moeite loont een tweede of derde take op te nemen. Ook het decor, een gekreukeld horizondoek, draagt bij aan de treurige sfeer. Het lijkt bijna op de bewust knullige setting van de al eerder genoemde shows van Fred Haché, Barend Servet en Sjef van Oekel.

Het kreupelrijm (van Hazes zelf) wordt verdoezeld door zijn accent en de Sinatra-timing (nét naast de tel). De muziek, gecomponeerd door ene Tonny le Roy, is (en nu moet ik wederom door het stof) van het niveau van mijn held Johnny Jordaan.

"Goed, zie je wel dat het allemaal best meevalt met die Kerst van jou?"

"Jawel, maar heb ik je dan nooit verteld over die tijd, zo'n vijftien jaar geleden, dat ik vlak voor Kerst echt naar de filistijnen was? En dan bedoel ik niet psiegies maar financieel?"
"Vertel," zegt mijn shrink geduldig.

En het geschiedde in die dagen dat ik als freelancer de bodem van mijn reserves had bereikt. Als huursoldaat moet je stalen zenuwen en een spaarvarkentje hebben, want periodes van veel werk worden soms onverklaarbaar afgewisseld met periodes van stilte. Maar nu was het zo oorverdovend stil dat ik mijn geliefde vroeg mij op te bellen, misschien was mijn not so smartphone wel stuk. Niet dus. In tijden van veel werk kon ik het mij veroorloven om klussen die ik niet interessant vond vriendelijk te weigeren. ("Sorry, dat weekend ben ik reeds geboekt.") Maar nu kon ik elke job zeer goed gebruiken. 
I swallowed my pride, zoals dat zo mooi in het Engels heet, en belde mijn connectie bij het facilitaire bedrijf waar ik regelmatig door werd ingehuurd.
"Sonja, je moet mij even helpen. Het is bijna Kerst en ik leef zo'n beetje van het inzamelen van lege flessen. Ik weet dat ik nogal kieskeurig was de laaste tijd, maar elke klus is nu welkom."
"Oké, komt goed, ik bel je zo terug."

Vijf minuten later: "Ik heb iets voor je. SBS zoekt een cameraman voor het programma 'Piet Paulusma's Mooiste Kerstversiering', is dat iets?" Stilte.

"Ben je daar nog?"

"Oké Sonja, ik ga het doen!"
"Goed zo, ik beloof je dat ik het aan niemand zal vertellen".

Tien dagen waren we op stap. Geen kwaad woord over Piet. Aardige kerel, en dat-ie van een slokje wodka houdt is een publiek geheim. Misschien heeft hij Pools/Russisch bloed, want het tijdstip van zijn eerste versnapering was behoorlijk vroeg in de middag. Piet reed rond in een gesponsorde Toyota Land Cruiser die rondom gedeukt was. Op de deuren stond in gigantische letters Weerman Piet Paulusma. Rustig in de file in z'n neus peuteren was er voor hem niet bij. Elke avond gingen we langs bij mensen die hun huis en tuin hadden opgepimpt met duizenden lampjes. Piet stelde wat vragen ("Hoeveel lampjes precies? Hoe lang bent u er al mee bezig? En wat vinden uw buren ervan?")

Daarna moest ik héél veel shots maken van al die narigheid, want het item diende te worden opgerekt tot een minuut of tien en Piet was al na drie vragen klaar met zijn diepte-interview. Toen de klus erop zat was ik volledig uitgeput van deze zelfkastijding. Ik vroeg een voorschot aan Sonja en besloot te vluchten. Het leek mij verstandig naar een Kerst-vrij islamitisch land te gaan. De keuze viel op Marokko, Marrakesh. Twee dagen later liep ik met mijn rolkoffer richting hotel. En wat stond daar pontificaal te stralen in het midden van het wereldberoemde Djemaa el Fna-plein?

Ja hoor, een gigantische kerstboom, nog groter dan die op de Dam.

Voor mij zullen hier geen kaarsen branden

Ik voel mij als een kerstboom zonder piek
Ik voel me zo alleen, waar moet ik straks toch heen?
In gedachten hoor ik kerstmuziek

https://youtu.be/pVIAGtQlkzI
-------------------------------------------------------------------------------------------------

© 2019  Martin Mulder

Met dank aan Emilia van Heuven en mijn therapeut Nelleke van den Bosch