OUD & NIEUW

Net geland, dus een snelle en korte update. Zonder noemenswaardige kleerscheuren heb ik Kerstmis overleefd. Zoals uitgebreid opgebiecht in mijn column van vorige week ben ik nog steeds onder behandeling. Op aanraden van mijn therapeut (voorstander van shocktherapie) daalde ik met Kerstmis af naar the Heart of Darkness, Italië, waar ze roomser zijn dan de Paus en waar zelfs mijn hoogopgeleide, veel jongere Italiaanse vrienden braaf kruisjes slaan bij monsterlijke kerststallen en Mariabeelden.

Dit alles vond plaats in het dorpje Lizzano in Belvedere in de buurt van Bologna. De poëtische naam van dit plaatsje is misleidend. Mijn geliefde noemt deze plek consequent "het lelijkste dorpje van Italië". Maar ik heb het allemaal doorstaan, mede dankzij de hartverwarmende gastvrijheid aldaar en de royale aperitivo's.

(Voor de niet Italië-gangers: aperitivo is het concept waarbij je bij een uitstekend glas wijn van nog geen vijf euro een compleet arrangement heerlijke hapjes krijgt. Ik schaam mij nogal als ik hier in Amsterdam mijn Italiaanse vrienden moet uitleggen dat je bij een middelmatig glas wijn van zeven euro ook nog voor zes euro borrelhapjes moet bijbestellen). Inmiddels doemt de volgende hindernis alweer op: Oud & Nieuw. Voor mij iets minder beklemmend dan Kerstmis maar ook nu dreigen er tal van gevaren. Ik heb het dan niet alleen over het feit dat het op straat tijdens de jaarwisseling een complete warzone is. Zonder te willen toegeven aan de gevreesde vertrutting die om ons heen grijpt, draag ik de laatste jaren een veiligheidsbril tijdens die gezellige oudhollandse traditie van het gooien van vuurwerk naar elkaars hoofd. (Het zal toch niet gebeuren dat dit ook van ons wordt afgepakt?)

Zelf heb ik uiteraard in mijn jeugd alle domme vuurwerkstunts uitgehaald die je nu eenmaal doet als Amsterdams straatschoffie: "astronauten" in brievenbussen gooien, gillende keukenmeiden (bestaan die nog?) in de V&D (die in ieder geval niet meer) afsteken en hondendrollen opblazen waarbij het de kunst was de lont zodanig te verlengen dat je zelf niet onder de poep zat maar wél het Argeloze Voorbijgangertje. Het zou dus hypocriet zijn als ik voorstander was van het initiatief dit soort coming of age rituelen te verbieden. (Het opblazen van auto's met mortierbommen dient echter ontmoedigd te worden.) Als gediplomeerd escape artist vluchtte ik vaak met Oud & Nieuw naar andere plekken. Zo heb ik ooit de jaarwisseling vijftien meter onder water gevierd, in een baai in Curaçao, compleet met het openen van een fles champagne en het nemen van enkele slokken.

Wij vonden dat toen heel stoer, maar toen wij met druipende wetsuits om half één weer aan de bar stonden was uiteraard niemand onder de indruk. Ook waren we onlangs met Oud & Nieuw in Napels. Niet in de volkswijk Quartieri Spagnoli, waar ze traditiegetrouw koelkasten en potten en pannen uit de ramen kieperen, maar aan de baai waar men vredig lampionnetjes oplaat met goede wensen.

Het bekende jaarlijkse dilemma "waar ga ik Oud & Nieuw vieren?" dient zich al vroeg in december aan. Blijf ik thuis voor de buis naar grappenmakers kijken? Nee, daar ben ik resoluut een paar jaar geleden mee gestopt. Ik moest ooit in gezelschap naar een oudejaarsconference van Youp van 't Hek kijken. Er werd om mij heen veel gelachen. Na een half uur kreeg ik het Spaans benauwd. Visioenen van vroeger: vriendjes vertelde "schuine moppen" op het schoolplein waar ik niets van begreep. En nu, ruim vijftig jaar later, begreep ik nog steeds niets van de grappen van onze gevierde komiek. Bij een ander Oud & Nieuw waren mijn geliefde en ik uitgenodigd bij goede vrienden thuis. Zo'n vijfentwintig personen waren aanwezig voor een uitgebreid diner. Mooie wijnen, heerlijke gerechten op een prachtig gedekte tafel.

Tot zover alles prima. Totdat de gastheer opstond, op zijn glas tikte en ons begon toe te spreken. Hij vertelde, omdat "niet iedereen elkaar kende", dat hij het volgende had bedacht: tussen voor- midden- en hoofdgerecht diende beurtelings iedereen op te staan en te vertellen welke gebeurtenis afgelopen jaar hem of haar "het beste is bijgebleven". Het angstzweet brak mij meteen uit. ("Help, examen! En ik heb mijn huiswerk niet gedaan!") Hier ontrolde zich een goedbedoeld maar wijdverbreid misverstand. Namelijk dat volwassen, tamelijk intelligente mensen geholpen dienen te worden bij het welslagen van een dergelijke avond middels opdrachten of, nog erger, spelletjes. Ik zat op een plek die mij weliswaar enig bedenktijd gaf, maar onherroepelijk kwam mijn beurt steeds dichterbij. Ik begon schielijk de uitstekende wijn naar binnen te klokken. Wat er gebeurt bij een dergelijke situatie is dat onverbiddelijk aan het licht komt wie wel, en wie niet in staat is tot spreken in het openbaar. Sommigen hebben de jaloersmakende gave altijd en overal volkomen naturel kort en bondig een grappig verhaal te vertellen. Dan is er de categorie die enigszins coherent, maar weinig spectaculair iets kunnen meedelen. En dan zijn er mensen die zich strompelend hier doorheen moeten worstelen. In welke categorie ikzelf zit weet ik niet, maar zeker niet in de eerste. Wat ik uiteindelijk vertelde over mijn "best bijgebleven moment van het jaar" weet ik niet meer, ik heb het verdrongen. Maar onvermijdelijk is dat, op een gezelschap van vijfentwintig man, de statistieken meedogenloos kunnen toeslaan. Afgezien van een aantal middelmatige verhalen (de mijne hoorde daar ongetwijfeld bij) konden twee mensen hun tranen nauwelijks bedwingen toen ze stamelend vertelden over het overlijden van dierbaren ten gevolge van de bekende onvermijdelijke ziekten. Onze gastheer wist deze binnenbrandjes snel, zeer charmant en met humor te blussen, maar ik was heel opgelucht toen deze stoelendans uiteindelijk voorbij was. Het werd uiteindelijke een mooie avond en de vuurpijlen waren prachtig.

(Eén snobistische tip: de enige echte lanceerfles voor zware pijlen is toch de Moët Chandon Brut. Ik zag het met een prosecco-fles van de Gall & Gall herhaaldelijk gevaarlijk fout gaan.) Voor het aanstaande Oud & Nieuw hebben we nog geen boekingen en dat vind ik niet erg. Ik hoef geen huiswerk te maken en ga fijn tv kijken. Niet naar al die grappenmakers maar naar mijn guilty pleasure: de onvolprezen Kultnacht van de ZDF. Optredens uit de jaren zeventig en tachtig van Boney M, Heino, Baccara (Yes sir, I can boogie) en mijn favoriet: Modern Talking.