Efteling aan de Amstel

Wij, Amsterdammers, kijken rond deze donkere dagen hoofdschuddend, meewarig en met nauwelijks verholen dedain naar de orgie van lichtjes op de diverse kerstmarkten in Düsseldorf, Maastricht, Haarlem en de oceaan van flikkerende lampjes in de buitengebieden Landsmeer en Den Ilp. We zullen nooit hardop bekennen dat we deze lichtkakofonie een tikje ordinair, provinciaals, volks en low culture vinden en slikken met enige moeite onze snerende opmerkingen in. (“Het heeft allemaal wel een hoog Frans Bauer/Gordon/André Rieu-gehalte, vind je niet?”)

Daarom hebben wij, Hoeders van de Goede Smaak, (tromgeroffel, aanzwellende kopersectie) het Amsterdam Light Festival! Ik pompte mijn fietsbandjes op en besloot op onderzoek uit te gaan. In mijn naïviteit dacht ik dat er overal in de stad, op strategische plekken, gratis kleine plattegrondjes zouden liggen met daarop de ideale route langs de diverse kunstwerken. Misverstand. Hoewel ik zeker geen digibeet ben bleek ik inmiddels toch te zijn toegetreden tot het sneue legioen van pensionado’s die liever op bedrukt papier (een medium dat zonder batterijen een schat aan informatie kan bevatten) hun weg kunnen en willen vinden. Geen ouderwetse kaartjes meer, de organisatie meldt op de site dat je moet zorgen voor een “goed opgeladen smartphone”. Om alle kunstwerken en bijbehorende informatie te kunnen opnemen moest ik dus een app downloaden. Kosten 7 euro 50. Oké, in een stad waar je tegenwoordig al gauw 6 euro voor een cappuccino betaalt ga ik daar niet over miauwen. Thuis op mijn laptop had ik al wat voorwerk gedaan. De Amsterdamse marketing-gekte stijgt ook op de site van het Amsterdam Light Festival tot grote hoogte.

Op de Nederlandse openingspagina is daar bijvoorbeeld de ronkende titel Edition 11 Imagine Beyond. Ik klik rechtsboven het icoontje aan voor de Engelse versie. Inderdaad: Edition 11 Imagine Beyond, ik had het dus toch goed begrepen. Terug naar de “Nederlandse” versie. Daar staat linksonder: It’s on plus de data. (Bij It’s on hoor ik toch onwillekeurig de betreurde Louis van Gaal.) Verder wemelt het op de “Nederlandse” versie van kreten als Foods, Drinks & Art, Ticket Sale is Live en Sneak Peeks. Ik heb al eerder geschreven over het merkwaardige verschijnsel dat de gemeente Amsterdam het Nederlands en Engels altijd door elkaar husselt. Zie de borden in de metro:

Enfin, ik begin bij het Oosterdok, vlak bij het Centraal Station, bij het kunstwerk “Light Gate”. Ik open de app en lees: Je staat bij Light Gate- een arc de triomphe van licht. Zie je hoe hij boven het Oosterdok uittorent? 

Eh, nou… niet echt, maar niet meteen zo cynisch doen, Mulder. Ik lees verder: Eromheen juicht de stad. Ze roepen je naam. De grote held komt de stad binnen! Wacht even, heb ik misschien over het hoofd gezien dat er ook nog een aparte app is voor leerlingen van de basisschool? Swipe, zoek, druk. Nee, ik heb toch echt de “grote-mensen-versie” te pakken. Oké, op naar de volgende. Tegen de gevel van het Nemo hangen knipperende lichtbalkjes die zodanig zijn geprogrammeerd dat de “lichtstroom” van beneden naar boven gaat.

Ik pak mijn goed opgeladen smartphone om uitleg te krijgen. Er staat: Je kunt het niet anders dan een daad van rebellie noemen, wat een kunstenaarsduo uit Taiwan hier heeft gedaan: een waterval die langs de buitengevel van NEMO stroomt. Maar niet omlaag! Nee, dit water stroomt omhoog. Ik knijp in mijn arm. Droom ik? Ik ben nu al de weg kwijt. Beduusd over zoveel rebellie en het tarten van de natuurwetten fiets ik naar het volgende kunstwerk, “To Merge” bij het Kadijksplein. Tegen de kadewand zijn geinig gekleurde beesten aangebracht die op kreeften lijken. 

Dit blijkt inderdaad te kloppen. Kreeften zijn het. In allerlei kleuren. Als je een andere wereld wil zien, op onze eigen planeet, dan hoef je alleen maar je zwembroek aan te doen. Verder, op het Entrepotdok, is er een lange rode draad die onder water verdwijnt en aan de andere kant weer bovenkomt en tegen de oude havenkraan opkruipt. Volgens de app is het alsof een kolos zijn breiwerkje heeft laten vallen.

Voor alle zekerheid check ik nog één keer, tevergeefs, of ik niet in een digitaal sprookjesboek ben beland. Bedwelmd door het Efteling-gevoel fiets ik in een waas door naar het volgende kunstwerk, “Light Wave”.

Een surreëel landschap van waterijsjes. IJsjes in de meest vreemde smaken. Aardbei-basilicum. Mango-aubergine. Andijvie-inkt. Ze zijn misschien niet allemaal even lekker, maar ze zien er wel uit om te likken. Ik weet mij te beheersen en fiets door. En ja hoor, daar staat een object uit de categorie “als je het maar tot gigantische proporties opblaast wordt het vanzelf kunst”. Het is, tja, een tulp, een schemerlamp?

De app biedt uitkomst: Bloomlight heet dit kunstwerk. De bloemen bewegen niet zomaar. Ze maken een gebaar. Naar jou. Met veel moeite weet ik de lokroep van de bloemen te weerstaan. Ik moet door. Naar een andere iconische locatie, de Magere Brug. Deze overgang over de Amstel vlak bij Carré is een schoolvoorbeeld van minimalisme, van form follows function. De brug is een simpele houten ophaalbrug waarvan het ontwerp al eeuwen geleden is teruggebracht tot de meest essentiële componenten. Maar de kunstenaar Peter Vink vindt dit blijkbaar niet strak genoeg of is in de veronderstelling dat wij dit lineaire aspect van de brug nooit hebben opgemerkt. 

Ik heb, ondanks de vele foto’s, nog net voldoende batterij om te lezen dat tekenen in de ruimte precies is wat Peter heeft gedaan. Niet met een stift, maar met licht. Middels een ingewikkelde steigerconstructie hangen er ook hier weer een aantal rechtlijnige lichtbakken gedrapeerd over de brug. Mijn eigen interne batterij is inmiddels ook bijna uitgeput van al deze indrukken. Nog even langs het Amstel Hotel waar de gasten uitzicht hebben op een gezellig apocalyptisch tafereel.

Vuur! Er zijn weinig woorden waarmee je mensen zo snel alert kunt krijgen als “vuur” of “brand”.
Murw van deze indrukken fiets ik naar huis en druk ik op een klein knopje op ons balkon. In volle glorie schittert daar mijn eigen kunstwerk “Straight, No Chaser”.

Twee verlichte lijnen, loodrecht op elkaar, die ogenschijnlijk nogal rigide zijn aangebracht maar juist daardoor een rustgevend kader geven.  
Het Amsterdam Light Festival is on tot 22 januari en is inderdaad very, very light. 

Ik wens al mijn lezers fijne feestdagen en een verlicht 2023. 

© 2022 Martin Mulder

Met dank aan Emilia van Heuven