MOPPERENDE MIDDENSTANDER

Het zal niemand zijn ontgaan: warenhuis Hudson's Bay heeft definitief het loodje gelegd en trekt zich met hangende pootjes terug uit Nederland. Wat retailexperts de laatste weken met veel aplomb hebben uitgelegd over deze marketingblunder zagen we natuurlijk al vanaf day one aankomen. Het paradepaardje van dit Canadese warenhuis ging in 2017 open, gehuisvest in een nieuw opgetrokken pand op het Rokin.

Een misbaksel dat op miraculeuze wijze goedgekeurd werd door het stadhuis. (Vroeger "Kremlin a/d Amstel" genoemd, thans "Hoofdkwartier van de Groene Khmer.")

Technisch gezien was Hudson's Bay slechts de huurder van dit architectonisch affront vlak bij de Dam. Voor de werknemers lijkt de sluiting vervelend, maar het goede nieuws is dat door het schreeuwend tekort aan winkelpersoneel ze slechts het Rokin hoeven over te steken om meteen aan de slag te gaan bij bijvoorbeeld de Japanse nieuwkomer Uniqlo. (Een concept waarvan ik denk: die gaat het wél redden.) De klaagzang over superstores en megalomane internationale ketens als Starbucks, Mediamarkt en Ikea is tamelijk gratuit, geef ik onmiddellijk toe.

Uw verslaggever undercover aan het werk in de Ikea

Het verdwijnen van veel kleine winkels in de binnensteden is iets wat we tenslotte over onszelf hebben afgeroepen. Onder het motto "Wees geen dief van je eigen portemonnee, koop een flatscreen bij BCC" verdwijnen veel sappelende zaakjes langzaam maar zeker uit het straatbeeld. Het is dus onze morele plicht (zo sprak hij plechtig) van tijd tot tijd iets te kopen bij het nijvere zelfstandige middenstandertje. Dat is soms een uitdaging. Ongemakkelijke winkelscènes zijn voor columnisten een onuitputtelijke bron. Als beginnend stukjesschrijver probeer ik te turven hoe vaak gerenommeerde publicisten hun toevlucht zoeken tot dit beproefde model. Best vaak. Zelf denk ik met enige weemoed terug aan een electronicazaak op de Bilderdijkstraat genaamd Radio Lenssen. 

Omdat ik vroeger voortdurend in de weer was met speakers en versterkers had ik met zekere regelmaat onderdelen nodig. Radio Lenssen was een walhalla op dat gebied maar tevens een onvoorstelbare chaos en de etalage het voorportaal hiervan. Overal stonden mysterieuze apparaatjes uitgestald met kleine bordjes ernaast met teksten als: "metaaldetector, tien gulden, geen gebruiksaanwijzing" en "knipperlicht, altijd makkelijk!" En mijn favoriet: "multimeter, vier gulden, waarschijnlijk kapot". Een apparaat dat bedoeld is om defecten in andere apparaten op te sporen is mogelijk zelf stuk, ik vind dat van een verrukkelijk surrealisme. (Ik heb tevergeefs gezocht naar foto's van deze etalage, ik hou mij aanbevolen.) De eigenaar was een gezette, puffende, altijd chagrijnige eind-vijftiger in een smoezelige coltrui. Gecast in een film zou je over hem zeggen : "Nou, dit is wel héél erg over the top." Maar, het kan niet vaak genoeg gezegd worden, niets is fantastischer dan de werkelijkheid. Normaal is het prettig als je meteen geholpen wordt in een winkel, maar bij Radio Lenssen had je juist mazzel als het druk was. Je was dan namelijk getuige van situaties die verbleken bij de iconische Dead Parrot-sketch van Monty Python.

Graham Chapman en John Cleese in de nimmer overtroffen Dead Parrot sketch

Op de Bilderdijkstraat ging het als volgt:

(Eigenaar, iets te hard): "Ja, wie nu?"

(Oudere dame steekt enigszins besmuikt vinger op): "Ja, ik zoek zo'n, eh, plugje, voor een, eh, radiootje..."

(Diepe zucht, Eigenaar kijkt vertwijfeld naar een andere willekeurige klant):
"Een plugje, ja hoor! Natuurlijk, een plugje (pauze). WAT voor plugje?"
(Dame begint te stamelen): "Nou ja, zo'n plugje dat bij zo'n klein transistor-radiootje hoort.."
(Eigenaar zoekt nu steun bij weer een andere klant, ik duik enigszins weg): "Een transisitor-radiootje? Toe maar! En hoe groot is dat 'radiootje' dan, en heeft dat 'radiootje' misschien ook (pauze) een MERK?"

Helaas is Radio Lenssen al lang geleden verdwenen. Toch koester ik winkels waar alle marketingwetten met voeten worden getreden, de neon kapot is en de etalages hardnekkig niet door stylisten of hippe influencers worden ingericht.

Rommelige etalages, iets te bijdehand personeel en prijzen die je nauwelijks concurrerend kan noemen, ik heb er een zwak voor. Hoezo: de klant is koning? Ja, hij is koning en heeft dus niets te vertellen.

In die categorie valt ook de klassieker Aurora, vlak bij de Munt. Ze hebben alles op het gebied van lampen, stekkers e.d. en zijn flink aan de prijs. De eigenaar, minstens zo nors als destijds de uitbater van Radio Lenssen, trotseert al jaren het rookverbod door demonstratief midden in de winkel grote sigaren op te steken. Ook is hij (en daarom blijf ik deze zaak steunen) mordicus tegen de spaarlamp. Hij heeft, zoals-ie op een groot bord afficheert, nog voor "driehonderd jaar gloeilampen in voorraad!" Ooit verzuchtte hij hardop: "De gloeilamp, die geeft dus én licht én warmte. Hoe geniaal is dat?" Het uithoudingsvermogen van Aurora, zeker op deze toplocatie, is bewonderenswaardig. Ik heb er laatst, voor veel te veel geld, een dimmer gekocht en zo mijn symbolische donatie gedaan inzake het behoud van de met uitsterven bedreigde soort 'Mopperende Middenstander'. Ga kijken voor het te laat is, hij bijt niet.

---------------------------------------------------

Met dank aan Emilia van Heuven en Barbara Kist

© 2020 Martin Mulder